Op de website van ONL verscheen op 9 november 2021 een rapport met de titel ”De ZZP'er bestaat wel. Feiten over zelfstandigen zonder personeel”, waarbij het rapport te raadplegen is via deze link: Nieuw rapport: Verkeerde data en interpretaties kleuren het debat over toekomst zzp’er - ONL voor ondernemers.
Dit rapport volgt op de aanhoudende discussies (en niet meer dan dat, veel praten, weinig actie) binnen de overheid, SER en ingestelde adviesgroepen (denk aan de commissie Borstlap) over de gestelde doorgeslagen flexibilisering op de arbeidsmarkt. Men signaleert een terugloop van het aantal vaste arbeidscontracten met name ten faveure van het aantal ZZP’ers binnen de beroepsbevolking. De vraag overigens of dit erg is, wordt eigenlijk nimmer serieus beantwoord. Te gemakkelijk wordt er uitgegaan van een (politieke) voorkeur voor een vast dienstverband boven andere, meer flexibele verhoudingen. Dit laat ik echter even rusten.
Feit is dat er veel OVER, maar weinig MET ZZP’ers wordt gesproken. Kennelijk is er ook behoefte aan meer en betere data over ZZP’ers. Het totaal aantal ZZP’ers raakt inmiddels bijna de 1,5 miljoen (bron: CBS). Het rapport, dat voorzien is van veel feiten, die met name zijn opgenomen op pagina 15 t/m 30, vult een leemte en is daardoor heel waardevol. De conclusie dat de ZZP'er (blijkens de titel van het rapport) wél bestaat is even (on)logisch als de conclusie dat dé werknemer wel bestaat.
Interessant is om kennis te nemen van de startmotieven van een ZZP’er (zie pagina 9, rapport). Ik ben er echter van overtuigd dat een aanzienlijk deel van het leger aan ZZP’ers niet zozeer ontstaan is uit wens of het streven van de ZZP’er zelf (startmotief), maar meer uit de angst van de opdrachtgever (eigenlijk werkgever) om voor de te verrichten werkzaamheden personeel aan te nemen. En dat is eigenlijk de vraag waarop het antwoord gezocht moet worden: is het een vrijwillige keuze van een opdrachtgever/werkgever om bepaalde werkzaamheden door een ZZP’er uit te laten voeren en zo ja, waarom?
Ik voorspel dat uit het onderzoek onder meer zal blijken dat met name het wettelijke systeem dat steeds meer verplichtingen aan werkgevers oplegt en deels gewoon ouderwets is, daar debet aan is. Denk aan: ontslagbescherming, twee jaar loondoorbetaling bij ziekte, de bijna niet te volbrengen re-integratie verplichtingen bij ziekte, en de almaar verdere uitdijende regelgeving.
Kort en wel: het werk moet gedaan worden maar in toenemende mate niet meer door eigen werknemers. En daarvoor is een ZZP’er een alternatief.
Het is aan de centrale overheid om deze "waarom-vraag" eerst nader te onderzoeken. Daar is geen lang tijdspad voor nodig en dure, in te huren deskundigen (ZZP’ers) zijn ook niet noodzakelijk lijkt me zo. De overheid zit immers op een onmetelijke hoeveelheid van (financiële) data waaruit trends zijn te ontwaren. Al snel zal geconcludeerd kunnen worden dat de overheid en alles wat daaraan gerelateerd is (centraal, decentraal, hoger, lager, Rijswaterstaat etc.), naar mijn inschatting by far de grootste inhuurder van ZZP’er zal blijken te zijn. Ook voor hard-core “ambtenarenwerk”. Van opzichters tot baliemedewerkers, van vergunningverleners tot milieudeskundigen, van IT-deskundigen tot administratieve krachten.
Hoe zou dat nou komen? Die waarom-vraag kan de overheid dus zelf beantwoorden.
Voor vragen over ZZP'ers, hun bescherming, opdrachtcontracten of arbeidsovereenkomsten: Vincent Breedveld (breedveld@dayonelegal.nl)
