Het Corona virus houdt de economie in zijn greep. Voor veel ondernemers stroopt of stokt de levering van diensten en goederen. Eenieder zal met creativiteit en doorzettingsvermogen proberen om de organisatie draaiende te houden, zo ook wij. Toch zullen er onvermijdelijk problemen komen. Leveringen, betalingen en personeel; het zijn drie topics waarvan wij zien dat ondernemers daar tegen juridische issues aanlopen.
Hieronder gaan we kort in op het optimaal kunnen blijven benutten van de commerciële contracten die u gesloten heeft en de waarde die deze contracten vertegenwoordigen. We nemen hierbij als hoofdscenario de situatie dat toeleveranciers geen goederen of diensten (meer) leveren en dat afnemers hun verplichtingen niet nakomen. We beperken ons dus tot zgn. B2B overeenkomsten.
Dit neemt niet weg dat ook vele andere scenario’s te maken hebben met de (juridische) onderwerpen die we in deze blog behandelen. Denk aan alle afgelaste evenementen, concerten, theatervoorstellingen, workshops, cursussen, gesloten horeca en ga zo maar door. Daar komen we hierna op terug.
Wie is aansprakelijk? Het antwoord voor wiens rekening en risico de schade is ingeval van niet-nakoming van een contract, vindt men (mogelijk) in het contract zelf en in de wet. In het contract en de eventueel van toepassing zijnde algemene voorwaarden vindt men meestal bepalingen die zien op bijvoorbeeld annulering, opzegging, of opschorting. Ook is in contracten vaak voorzien in een aansprakelijkheidsbeperking. Voor zover een contract de huidige omstandigheden niet ondervangt, kan het nuttig zijn om voor toekomstige contracten een aanvullende bepaling op te nemen, die bijvoorbeeld specifiek benoemt dat partijen overeenkomen dat een pandemie als deze heeft te gelden als “overmacht” in juridische zin. Het leerstuk van de overmacht heeft ook een wettelijke basis. Daarover het volgende.
Overmacht? De wet bevat regels over overmacht. Dat neemt niet weg dat partijen in een contract heel concreet kunnen benoemen en afspreken wat zij wel of niet onder overmacht verstaan. Met name bij leveranciersrelaties zie je bijvoorbeeld nogal eens dat er discussies zijn over de vraag of een toelevering door een derde partij, of het uitblijven daarvan, onder overmacht valt. En zo zijn er vele andere bekende discussies.
Indien overmachtssituaties in een contract of algemene voorwaarden niet of onvoldoende geregeld zijn moet men terugvallen op de wettelijke regeling. De vraag is dan of deze Corona pandemie overmacht oplevert in de zin van artikel 6:75 Burgerlijk Wetboek. Voorbeelden hiervan zijn de sluiting van de horeca van overheidswege en een eventueel import-exportverbod. Een ander voorbeeld zijn de gecancelde grote evenementen als gevolg van overheidsmaatregelen. Kort en goed is er sprake van overmacht als een partij buiten zijn invloedsfeer niet kan leveren (nakomen).
Kan er wél geleverd worden maar is er bijvoorbeeld sprake van een waardedaling, dan is er formeel geen sprake van overmacht. Speelt dat allemaal niet, en kan een partij een gedegen beroep doen op overmacht, dan kan een overeenkomst in beginsel worden ontbonden wegens ‘tekortkoming’. Het biedt een leverancier dan in de regel echter geen recht op schadevergoeding. Wel kan een leverancier mogelijk aanspraak maken op een aanpassing van de overeenkomst, ingeval van overmacht. En je ziet ook vaak al geregeld wat partijen beogen te doen of regelen indien er zich een overmachtssituatie mocht voordoen.
Ingeval van nadeel en discussie tussen partijen, wat zeker speelt als een partij serieuze hinder ondervindt van een overmachtssituatie, kunnen partijen eerst in minnelijk overleg proberen om het nadeel onderling te verdelen c.q. af te regelen. Indien dit niet lukt, kan men de rechter verzoeken om op grond van onvoorziene omstandigheden tot een passende regeling te komen. Bij de beoordeling van dit soort situaties kan een rechter, afhankelijk van de omstandigheden, een behoorlijke mate van vrijheid hebben om tot een verdeling of andere (tijdelijke) aanpassing te komen. Tenzij een en ander strak is afgeregeld in het contract. Maar laat u hierbij vooral adviseren, want dit soort situaties, de kwalificatie daarvan en de aanspraken die u kunt maken luisteren nauw.
Onvoorziene omstandigheden dan?
Mocht een beroep op overmacht falen, dan zou men zich nog wel kunnen beroepen op artikel 6:258 Burgerlijk Wetboek, waarin het leerstuk van de onvoorziene omstandigheden is geregeld. Van onvoorziene omstandigheden is sprake als zich na het sluiten van een overeenkomst omstandigheden voordoen die niet in het contract zijn geregeld. En die ook niet zijn meegenomen in het aangaan van het contract, en de formulering daarvan. Hoewel in de rechtspraak terughoudend wordt omgegaan om een situatie als een onvoorziene omstandigheid aan te merken, heeft de wetgever een ‘natuurramp’ als duidelijk voorbeeld genoemd van zo’n onvoorziene omstandigheid. Het standpunt dat een pandemie als deze ook als zodanig kwalificeert is dan ook zeker niet kansloos.
Verzekering
Als uitgangspunt geldt dat er vrijwel altijd juridische mogelijkheden zijn om de ‘waarde’ van uw commerciële contract te beschermen. En deze op enigerlei wijze te borgen. Die kunnen onder andere gevonden worden in wet, contract en rechtspraak. Los daarvan is het natuurlijk raadzaam om uw verzekeringspolis te laten beoordelen. Een virusuitbraak is in het (recente) verleden namelijk ook aan de hand geweest en biedt meestal context voor een verhaal op uw verzekering. Of dat verhaal succesvol is, hangt af van uw verzekering, maar ook van de feiten en insteek. Een gedegen onderbouwing, zeker van uw positiebepaling, is daarbij cruciaal. Uiteraard staan wij voor u klaar om te assisteren bij het beoordelen van contracten en geschillen, het aanpassen van diezelfde contracten voor de nabije toekomst en een beoordeling van uw verzekeringspolis. Ook als er al een geschil speelt met leveranciers of klanten, of in de context van een geannuleerde order of evenement, staan wij u graag bij. Uiteraard ook als u zelf in een benarde positie komt tegenover uw crediteuren. Let er daarbij op dat signaalwoorden als overmacht, onvoorziene omstandigheden, ontbinding of aansprakelijkheidsbeperking een extra reden opleveren om tijdig advies in te winnen.
Neem direct contact op met onze experts op het punt van commerciële contracten via Gerben Metz (metz@dayonelegal.nl/ +31 6 512 508 90) of Edith Groenewegen (groenewegen@dayonelegal.nl / +31 6 511 161 55).
