Als partijen een koopovereenkomst sluiten dan heeft de verkoper een mededelingsplicht en de koper een onderzoeksplicht. De mededelingsplicht houdt in dat een verkoper voor het sluiten van de overeenkomst bepaalde mededelingen moet doen aan de koper, om te voorkomen dat de koper een onjuiste voorstelling van zaken heeft. De onderzoeksplicht houdt in dat een koper moet onderzoeken wat hij koopt, om zo te voorkomen dat hij iets koopt dat niet aan zijn verwachtingen voldoet.
Mededelingsplicht versus onderzoeksplicht
Al lange tijd houdt de vraag welke van de twee voor moet gaan indien beide plichten zijn geschonden de rechtspraak bezig. Aanvankelijk leek de mededelingsplicht voor te gaan op de onderzoeksplicht, maar de afgelopen jaren leek de Hoge Raad wat op te schuiven naar het zwaartepunt van de onderzoeksplicht.
In een recent arrest van 16 december 2022 lijkt de Hoge Raad weer terug te gaan naar af. In de zaak had de koper een 100 jaar oud zeilcharterschip gekocht. Partijen waren overeengekomen dat de koper het schip voor de levering mocht droogzetten en (laten) inspecteren. De koper heeft hier geen gebruik van gemaakt en het schip is op 17 maart 2017 geleverd. Op 17 januari 2018 heeft de koper aan de verkoper laten weten dat er tijdens het vaarseizoen gebreken zijn gebleken. Grote delen van het schip zijn verroest, waardoor de complete beschieting van het schip moet worden vervangen. Een registerexpert heeft aangegeven dat het gebrek al geruime tijd aanwezig moet zijn geweest en veroorzaakt moet zijn door een roestproces van vele tientallen jaren veroorzaakt door gebrek aan onderhoud in combinatie met zeewater. Tevens moet het gebrek al langere tijd bekend zijn geweest bij de verkoper. Dit wordt bevestigd door een verklaring van een kapitein die voor verkoop met het schip heeft gevaren en aangeeft dat er water bij het schip binnendrong en hij dit heeft aangeven aan de verkoper. Aan de andere kant blijkt uit de feiten van de zaak dat de verroesting op redelijk eenvoudige wijze te ontdekken was geweest door koper, indien hij onderzoek had gedaan. De herstelkosten van het schip bedragen EUR 85.000,-.
De koper ontbindt de koopovereenkomst, maar de verkoper betaalt de koopprijs niet terug. De koper betrekt de verkoper in rechte en vordert de betaling van EUR 197.837,54. Zowel de rechtbank als het gerechtshof wijzen de vordering van de koper af, omdat de koper zijn onderzoeksplicht zou hebben geschonden.
De Hoge Raad oordeelt dat in het algemeen aan een koper, ongeacht of deze onvoorzichtig te werk is gegaan, niet kan worden tegengeworpen dat hij onvoldoende onderzoek heeft gedaan, wanneer de verkoper naar de in het verkeer geldende opvattingen een mededelingsplicht had, maar heeft nagelaten om de koper op de hoogte te stellen van feiten die eigenschappen betroffen die voor de koper van belang zijn voor de bestemming waarvoor hetgeen is gekocht. Alleen bij bijzondere omstandigheden is dit anders en deze zijn onvoldoende gemotiveerd door het gerechtshof.
Conclusie
De mededelingsplicht van de verkoper gaat dus boven de onderzoeksplicht van de koper, zelfs als de koper onvoorzichtig is en uitdrukkelijk de mogelijkheid heeft gekregen om uitgebreid onderzoek te doen. Verder blijkt uit het arrest van de Hoge Raad ook nog dat ook kleine gebreken tot non-conformiteit kunnen leiden. In dit geval betoogde de verkoper dat het gebrek onvoldoende was voor non-conformiteit, omdat het schip wel kon varen. Ten onrechte, dus.
Voor vragen over de mededelings- of onderzoeksplicht kunt u contact opnemen met Chloë van Zwieten (vanzwieten@dayonelegal.nl), die deze blog schreef.
