Inleiding
Het merkenrecht kent diverse beschermingsvormen. Zo kan onder meer onderscheid worden gemaakt tussen de volgende type merken:
1) Woordmerken: denk aan namen van bekende merkproducten als “Coca-Cola”, “NIKE”, “Adidas”.
2) Gecombineerde woord-/beeldmerken: denk aan grafisch vorm gegeven merken zoals “Coca-Cola” in de typische schrijfwijze, zie hier voor de merkregistratie, of de combinatie van een merknaam met een logo zoals Microsoft, zie hier voor de merkregistratie)
3) Zuivere beeldmerken: o.a. de “swoosh” van NIKE, zie hier voor de merkregistratie, en de appel van Apple, zie hier voor de merkregistratie.
4) Kleurmerken: dit is een niet veel voorkomende categorie waarmee een specifieke kleur kan worden geclaimd/gemonopoliseerd voor specifieke producten/diensten. Een kleurmerk moet – net als “gewone” merken - over voldoende onderscheidend vermogen beschikken om als merk te kunnen worden ingeschreven. Veelal is hier in geval van kleurmerken pas sprake van nadat deze is “ingeburgerd”, d.w.z. dat de betreffende kleur dusdanig veel en langdurig voor het betreffende product c.q. de dienst is gebruikt dat het publiek deze kleur is gaan herkennen als afkomstig van een specifieke onderneming. Kraft Foods is hier bijvoorbeeld in geslaagd met de kleur lila voor het merk Milka: zie hier). Deze kleur is nu aan haar voorbehouden voor chocolade-producten.
5) Klankmerken: hiermee kunnen bijvoorbeeld jingles worden beschermd, denk aan de NOKIA-ringtone, zie hier voor de registratie van dit klankmerk.
6) Patroonmerken: hiermee kan het gebruik van bepaalde patronen en/of kleurencombinaties worden beschermd, denk aan de kleurencombinatie van Victoria’s Secret, zie hier voor haar patroonmerk.
7) Positiemerken: gedacht kan worden aan de specifieke kleurencombinatie van Tommy Hilfiger op een specifieke plek op de zijkant van een schoen (zie hier voor deze merkregistratie) en de rode zool van de damesschoen van Louboutin (zie hier voor deze merkregistratie).
8) Bewegingsmerken: dit is een relatief nieuwe beschermingsvorm die het mogelijk maakt om “bewegende” merken te beschermen (zie hier voor het filmpje van het “bewegingsmerk” van Vodafone).
9) Multimedia-merken: ook bewegende beelden met video, geluid en andere technieken kunnen als merk worden vastgelegd (zie hier voor een filmpje van Zitro International, een producent van games, dat als merk is vastgelegd).
10) Hologrammerken: zie hier voor een hologram van Google dat als merk is beschermd.
11) Vormmerken: hiermee kan de vormgeving van een specifiek product worden beschermd. Net als voor andere “bijzondere” merken zoals kleurmerken geldt dat de vormgeving voldoende onderscheidend moet zijn en veelal pas voor bescherming als merk in aanmerking komt na “inburgering”. Voor de Tobelerone van Kraft Foods is bijvoorbeeld een dergelijk vormmerk toegekend (zie hier).
In deze (laatste) categorie van vormmerken is onlangs een (gedeeltelijke) weigeringsbeslissing afgegeven door het Europese Merkenbureau (“EUIPO”) inzake de Campari-fles.
De kwestie Campari
Campari beschikt voor haar producten over een welbekende fles. Zij heeft getracht deze als vormmerk te deponeren en wel zoals op de afbeelding te zien is.
Het gaat Campari hierbij specifiek om het verkrijgen van bescherming voor een rode fles met doorzichtige nek, met ribbels op de voet van de fles (zie afbeelding). Deze vormgeving wenst zij graag als merk te beschermen voor onder meer flessen en (zowel alcoholhoudende als niet-alcoholhoudende) dranken. Zie hier voor de hele registratie van dit EU-(vorm)merk.
Door het Europese Merkenbureau (“EUIPO”) is deze registratie thans echter geweigerd voor onder meer flessen en alle dranken (zowel alcoholhoudend als niet-alcoholhoudend). Hierbij komt het EUIPO onder meer tot het oordeel dat deze vorm niet voldoende onderscheidend is voor de markt van flessen en dranken, waarbij zij verwijst naar diverse overeenstemmende flessen die zij op internet heeft aangetroffen. Het EUIPO oordeelt in dit verband dat het uiterlijk weliswaar een positief effect kan hebben op de verkoop, maar dat hiermee nog niet geldt dat deze kenmerken ook dienen als “indicators of the entrepreneurial origin of the objected bottles”. Anders gezegd: de betreffende kenmerken maken van deze fles nog geen merk. Het merk wordt daarom geweigerd voor onder meer flessen en dranken, om welke categorieën producten het Campari uiteraard te doen was.
Het vormmerk mag wel in stand blijven voor producten van andere aard zoals cocktailshakers, ijsemmers en allerhande keukengerei zoals drinkbekers, kopjes en borden. Het lijkt me niet dat Campari hier wat aan heeft, aangezien dergelijke producten niet de vorm plegen te hebben van een (Campari)fles. Nog meer bizar is dat het vormmerk ook in stand is gebleven voor alle diensten waar het voor was gedeponeerd (o.a. diverse horecadiensten). Een vormmerk ziet immers naar haar aard op een product en kan per definitie niet zien op een dienst. Dit aspect komt opvallend genoeg verder niet aan bod in deze beslissing.
Zie hier voor de hele beslissing van het EUIPO, waar overigens nog hoger beroep tegen open staat. Heeft u vragen in verband met uw merken en/of wenst u de mogelijkheid te onderzoeken voor een van de hiervoor genoemde “bijzondere” merken, neem dan vooral contact met ons op.
Teun Pouw
Advocaat IT-/IE-recht en BMM-merkengemachtigde
