Voor menig ouder zal het uiterlijk van de ‘Tripp Trapp’-kinderstoel bekend voorkomen. Al sinds 1972 wordt deze stoel door de Noorse fabrikant Stokke geproduceerd en verkocht. In 1998 heeft Stokke de vorm van deze stoel gedeponeerd als vormmerk in de Benelux. Deze inschrijving gaf het startsein voor een slepende juridische procedure waarin Stokke haar Duitse concurrent Hauck beschuldigde van inbreuk op haar merk door vergelijkbare kinderstoelen te maken. Met het oordeel van het Gerechtshof Amsterdam van 5 februari 2019 is er een eind gekomen aan deze juridische strijd die tot aan het Europees Hof van Justitie was doorgezet (zie afbeelding van de stoel zoals opgenomen in het arrest).
Aan het hof Amsterdam de taak om te beoordelen of de vorm van de stoel wordt bepaald door zijn functie en of de vorm daarmee überhaupt als merk had mogen worden ingeschreven. Het hof begint zijn oordeel met een uitgebreide uiteenzetting van de kenmerken van de Tripp Trapp-stoel. Daarbij wordt net als in eerdere instanties overwogen dat het ontwerp van de Tripp Trapp-stoel een veilige, deugdelijke en comfortabele kinderstoel oplevert die daarmee ergonomisch en pedagogisch verantwoord is.
Maar, zo zegt het hof: het zijn nu juist die elementen van de vormgeving die bepalend zijn voor het gebruiksgemak en die het zo’n veilige, deugdelijke en comfortabele kinderstoel maken. Volgens het hof zal de consument ook vooral aan dit gebruiksgemak waarde hechten en kan er niet gezegd worden dat de Tripp Trapp-stoel sier- of fantasie-elementen bevat die een wezenlijke rol spelen in de vormgeving.
Dit leidt ertoe dat de vorm, zoals deze door Stokke getracht werd te beschermen, zijn grondslag heeft in de zogeheten “aard van de waar”. En juist daarom kan die vorm ingevolge artikel 2.1 lid 2 Benelux Verdrag inzake de Intellectuele Eigendom niet als merk worden beschouwd. Immers: een stoel is een stoel, net zozeer als een fiets een fiets is; zij hebben de vorm vanwege hun functie en het monopolie op deze vorm aan één bedrijf geven is niet wenselijk. Het hof verklaart het merk dan ook nietig. Alle merkenrechtelijke vorderingen van Stokke worden door het hof dan ook afgewezen.
Overigens oordeelt het hof nog wél kort dat de Tripp Trapp-stoel in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming, vanwege het strakke en aantrekkelijke uiterlijk. Dit betekent dat de exacte Tripp Trapp-stoel niet mag worden nagemaakt door concurrenten. De claim van Stokke dat de stoel van Hauck inbreuk maakte op dit (auteurs)recht was evenwel eerder al door de Hoge Raad afgewezen, waardoor het hof hierover geen oordeel meer hoefde te vellen.
Uit deze uitspraak volgt opnieuw – en in dit geval naar mijn mening terecht – dat vormmerken lang niet altijd stand houden na inschrijving, als de vorm een belangrijke functie vervult voor het product. Dit ligt in lijn met eerdere rechtspraak. Zo werden eerder bijvoorbeeld het Lego-blokje en de KitKat-chocoladereep van vormmerk bescherming uitgesloten. Ook in deze gevallen werd namelijk geoordeeld dat de vorm leidend was voor de functie. Bij de Tripp-Trapp leverde de vorm een degelijke stoel op, het Lego-blokje had de vorm vanwege zijn functie als bouwsteen en de vorm van een KitKat-chocoladereep leverde een makkelijk te breken reep op waarbij de vorm werd bepaald door de technische functie. Bedrijven die dus proberen met een vormmerk ervoor te zorgen dat hun producten eeuwigdurende bescherming genieten, moeten goed beslagen ten ijs komen, wil dit ook daadwerkelijk succesvol zijn. U kunt de uitspraak van het hof lezen via deze link: https://uitspraken.rechtspraak.nl/inziendocument?id=ECLI:NL:GHAMS:2019:262
Heeft u vragen over merkenrecht? Bel of mail gerust met Sebastiaan van Wijk via 070-3633555 of vanwijk@dayonelegal.nl
